Pilot Morele Beraadkamer Meerzorg krijgt een vervolg
Wat is passende meerzorg? Wat speelt er in de beoordeling van meerzorg? En hoe houden we voldoende rekening met alle rechten, belangen en wensen van de betrokkenen bij meerzorg? Met morele oordeelsvorming probeert de pilot Morele Beraadkamer Meerzorg (MBM) handvatten te geven om deze vragen te beantwoorden. Zo is in één van de vijf dilemma’s die de Morele Beraadkamer Meerzorg heeft behandeld, gekeken naar het besluit om een zeer hoog budget meerzorg toe te kennen aan de zorgaanbieder versus het besluit om de meerzorg substantieel en verantwoord af te bouwen. Om nog meer inzicht te krijgen op wanneer je moreel het juiste doet, krijgt de pilot vanaf oktober 2023 een vervolg.
Jidske Diekerhof, kwaliteitsadviseur gehandicaptenzorg en Hans van Wouwe, hoofd behandeling bij zorgaanbieder ASVZ zijn twee van de vaste deelnemers aan de morele beraadkamer. “In de morele beraadkamer kijken we naar de keuzes die er zijn en hoe je de argumenten weegt zodat je een moreel juist besluit kunt nemen. Maar vooral ook naar wat je kunt leren van de keuzes die zijn gemaakt”, vertelt Jidske Diekerhof.
Goede afweging
Meerzorg is bedoeld om extra zorg te kunnen inzetten voor cliënten met een zeer intensieve zorgvraag of extreme zorgbehoefte. Het aantal aanvragen voor meerzorg neemt toe. Het gaat dan bijvoorbeeld om een aanvraag voor meer begeleiding per cliënt. Omdat de beschikbare financiële middelen niet eindeloos zijn, wordt het beoordelen van de aanvragen daarom steeds belangrijker. Hans van Wouwe: “Bij die beoordeling moet je kunnen inschatten wat nodig én verantwoord is. Dat is best moeilijk. De morele beraadkamer probeert op basis van de praktijk een kader te schetsen zodat een goede afweging te maken is.”
Meerwaarde
Hans van Wouwe ziet grote meerwaarde in de morele beraadkamer: “De insteek vind ik heel mooi. Het is effectief en geeft beter inzicht in de afwegingen die zijn gemaakt. Het helpt mij ook om beter te objectiveren en het geeft inzicht in de verschillende soorten vragen en invalshoeken die bij een casus spelen. Bovendien werken we allemaal vanuit een bepaalde visie: een mensvisie of een visie op behandeling. Daarin zitten allemaal waarden en normen. Andere mensen hebben andere normen en waarden. Dat er een morele beraadkamer is waarin je vanuit de verschillende disciplines en normen en waarden kijkt naar casuïstiek is heel waardevol.” Vanuit de morele beraadkamer ontstaat een bepaalde rode draad waarmee de afwegingen en keuzes inzichtelijker worden. Jidske Diekerhof: “Opmerkelijk is dat veel casussen tot nu toe in het voordeel van toekennen van meerzorg uitliepen. Ook als de kosten hoog waren. In het vervolg gaan we meer inzoomen op wanneer meerzorg op morele gronden niet wordt toegekend. Verder gaan we op basis van onze ervaringen meerdere hulpmiddelen opleveren, zoals een moreel archief van casussen en drie handreikingen, waaronder een handreiking voor medewerkers van zorgkantoren over morele oordelen bij aanvragen voor zorgkantoren. En het mooie is: wat we hebben geleerd is ook elders toe te passen, zoals in de complexe zorg en pgb.”
Verschillende perspectieven
In Nederland is nog niet veel ervaring opgedaan met morele beraadkamers. Het maken van morele keuzes over de inzet van zorg en middelen is nog redelijk onbekend terrein. “Aspecten die meewegen zijn bijvoorbeeld de kwaliteit van bestaan van cliënten, het solidair verdelen van de middelen en het leveren van goede zorg. In de Morele Beraadkamer Meerzorg kijken we met die aspecten in het achterhoofd naar casussen of dilemma’s die worden ingebracht door de zorgkantoren. Dat doen we vanuit verschillende perspectieven die allemaal in de beraadkamer zijn vertegenwoordigd, zoals de cliënt, de zorgaanbieder, verwanten, de inbrenger van de casus en zorgkantoren. Samen hebben we vanuit die perspectieven vooraf de beginselen vastgesteld. Het geeft het een belangrijke aanzet tot morele oordeelsvorming”, legt Jidske Diekerhof uit.
Wegwijs
Goede morele oordeelsvorming vraagt om de juiste ondersteuning en training. Daarom krijgen alle leden vooraf een training morele oordeelsvorming. Er zijn externe adviseurs betrokken van Governance & Integrity die elke bijeenkomst van de morele beraadkamer begeleiden. De vaste deelnemers worden per casus aangevuld. Onder andere met de indiener van de casus. Diekerhof: “Vooraf worden zij door de externe adviseur ook kort getraind, zodat ze goed voorbereid kunnen aansluiten en de principes kennen.”
Moresprudentie
In de eerste pilot die startte in 2022 bestudeerde de MBM vijf casussen. Ook in de vervolgpilot kijkt de MBM naar vijf casussen. Hans van Wouwe: “Ons doel is om uiteindelijk te komen tot moresprudentie. Daarmee krijg je een referentiekader waarop je een oordeel kunt baseren en waaraan je als professional van het zorgkantoor die een aanvraag moet beoordelen een lastige afweging bij het al dan niet toekennen van meerzorg kunt toetsen.” Voor het opstellen van moresprudentie is de eerste pilot nog te smal. In de vervolgpilot wordt gezocht naar nog meer rode draden. “Daarbij gaan we ook aanvragen bekijken die zijn afgewezen of nog onbeoordeeld zijn. Zo krijgen we nog meer ervaring en doen we nog meer kennis op. Uiteindelijk is onze ambitie om een permanente morele beraadkamer te hebben”, aldus Jidske Diekerhof.
Zorgkantoren zijn sinds 2016 verantwoordelijk voor de beoordeling van de meerzorg aanvragen. Meerzorg is een manier om complexe zorg die niet binnen het zorgprofiel van een cliënt past te financieren. Het aantal aanvragen én de complexiteit van de aanvragen neemt toe. Om het budget dat beschikbaar is op de juiste manier te verdelen, is het maken van een goede en juiste afweging bij het toekennen of afwijzen van de aanvragen belangrijk. Dat vraagt iets van de professionals die deze afweging maken. Daarom is een paar jaar geleden gestart met een ethische dialoog meerzorg waarbij alle betrokken partijen die met meerzorg te maken hebben aan tafel zaten om lastige beslissingen over meerzorg langs de morele meetlat te leggen. Er werd gekeken naar de invulling van meerzorg, kwaliteit van bestaan, verdeling van financiële middelen, maar ook naar het duurzaam toegankelijk houden van meerzorg. Deze ethische dialoog is uitgegroeid tot de pilot Morele Beraadkamer Meerzorg die in 2022 is gestart.
In de pilot zijn 5 casussen behandeld. Dit heeft geleid tot mooie inzichten en een aanzet tot ‘moresprudentie’, een moreel referentiekader waaraan professionals bij het beoordelen van aanvragen voor meerzorg hun bevindingen kunnen toetsen. De casussen worden aangemeld door zorgkantoren bij Zorgverzekeraars Nederland. Vanaf oktober 2023 krijgt de pilot een vervolg van een jaar. In dit jaar worden eveneens 5 casussen behandeld. De MBM werkt tijdens de vervolgpilot aan verdere uitwerking van moresprudentie, 2 handreikingen, een webinar en kennissessies en een eindrapport. Dit geeft de ruimte om de ontwikkelde kennis concreet toepasbaar te maken en goed te verspreiden. De inzichten uit de twee pilots bepalen het advies over een permanente status van de Morele Beraadkamer Meerzorg.
Uitgelichte artikelen
Medicijntekorten hebben mondiale oorzaken; ZN roept op tot gezamenlijke aanpak
Het geneesmiddelentekort is een wereldwijd probleem, dat volgens cijfers van het CBG uit maart 2024 voor 96 procent als belangrijkste oorzaken heeft: problemen met de productie, de wereldwijde stijgende vraag naar medicijnen en problemen met de planning en distributie. Oplossing van dit probleem is een 'veelkoppig monster’, waaraan alle betrokken partijen hun steentje bij moeten dragen. Recentelijk wijzen partijen in de media met enige regelmatig naar zorgverzekeraars als hoofdschuldige aan de medicijntekorten. Dat is onterecht en daarom willen we graag tekst en uitleg geven.
Zorgverzekeraars en kraamzorgorganisaties bundelen krachten in convenant voor kraamzorg in Nederland
Iedere kraamvrouw moet kunnen rekenen op minimaal 24 uur kraamzorg; zo luidt het doel van het nieuwe convenant voor 2024-2025 dat 25 april is gesloten. Bo Geboortezorg en Zorgverzekeraars Nederland hebben afspraken gemaakt om te zorgen dat zelfs in tijden van krapte, iedereen die dat nodig heeft kraamzorg kan krijgen.
Kwaliteitskader woonzorg in de langdurige GGZ deze maand ingediend bij Zorginstituut Nederland
Het kwaliteitskader woonzorg in de langdurige GGZ is af. Na goedkeuring door Zorginstituut Nederland wordt het kwaliteitskader naar verwachting per 1 juli 2024 van kracht.